Geçtiğimiz hafta, Çarşamba gününden itibaren Borsa İstanbul'da oluşan satış baskısı nedeniyle; piyasaların sağlıklı işleyişini temin etmek ve oynaklığı azaltmak için düzenleyici kurumlardan bir çok ek tedbir açıklandığını görmüştük. Buna rağmen Borsa İstanbul'da satış baskısı devam etmiş ve Cuma gününü 9.044 puan seviyesinden noktalamıştık. Yine, Cuma gün sonunda teminat tamamlama çağrısının 2 Milyar TL'ye yaklaşmış olması da; yeni haftanın başlangıcında özellikle VİOP yatırımcısı açısından risklerin yüksek olduğunu gösterir nitelikteydi.
Bu kapsamda, yeni haftada piyasaların istikrar kazanması ile yatırımcıların hak ve yararlarının korunması amacıyla; dün akşam saatlerinde Borsa İstanbul(BİST) ve Sermaye Piyasası Kurulu(SPK) yeni tedbirler açıkladı;
Borsa İstanbul ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun Yeni Açıkladığı Tedbirlere İstinaden;
BİST, bugünden itibaren 25 Nisan 2025 seans sonuna kadarki süreçte; pay piyasasında emir/işlem oranı (OTR)'nın 5:1'den 3:1'e düşürüldüğünü ve emir/işlem oranı eşik değerinin aşılması halinde alınacak ücretin 25 kuruştan 50 kuruşa yükseldiğini duyurdu.
SPK ise,
- Bugünden itibaren 25 Nisan 2025 gün sonuna kadar; Açığa satış işlemlerinin yasaklandığını,
- Geri alınan paylara ilişkin daha önce getirilen 'verilen fiyat emrinin mevcut fiyat tekliflerinden veya en son gerçekleşen satış fiyatından ve emir siteminde bekleyen mevcut en yüksek alış fiyat teklifinden daha yüksek olamayacağı, yine açılış-kapanış seanslarında ve tek fiyat uygulanan zamanlarda emir verilemeyeceği' şeklindeki hükümlerin devre dışı bırakılacağını ve geri alımlara ilişkin üst sınırın uygulanmayacağını,
- Kredili sermaye piyasası aracı işlemlerinin devamı süresince özkaynak koruma oranının asgari yüzde 35 olacağına dair hükmün, 'aracı kurum risk politikalarına uygun düştüğü ölçüde' müşteri taleplerini de olabildiğince gözeterek asgari yüzde 20 olacak şekilde esnetilebileceğine karar verdi.
Kararlara ilişkin analist yorumları ise şu şekilde oldu:
Borsa İstanbul'dan gelen karar sonrasında; OTR(işlem sayısının emir sayısına oranı)'nin düşürülmesi ile özellikle algoritmik işlemler tarafında daha kontrollü bir işleyiş olacağını düşünülüyor.
Örneğin;5 milyon emir için 1 milyon gerçekleşen işlem şartı uygulanması yerine, 3 milyon emir için 1 milyon gerçekleşen işlem şartının getirilmesi ile emir sayısı azalış gösterecek ve böylece algoritmik işlemlerin tetiklemesi ile piyasada oluşması muhtemel oynaklık düşürülmüş olacaktır. Bu durum da, özellikle küçük yatırımcılar üzerindeki olası panik işlemleri azaltacak ve onları korumaya alacağı tahmin edliliyor.
Emir sayısının aşılması durumunda uygulanan 25 kuruşluk ücretin 50 kuruşa yükseltilmiş olması da algoritmik işlemleri sınırlayarak piyasa işleyişinin daha kontrollü olmasını sağlaması bekleniyor.
SPK'dan gelen tedbirlerde de;
- 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren BİST50 paylarında uygulanmaya başlanan açığa satış işlemlerine, 24 Şubat'tan itibaren yukarı adım kuralı getirilmiş ve piyasada da yukarı yönlü hareket oluşmuştu.
Ancak, geçtiğimiz hafta ortaya çıkan ekstrem durum kaynaklı sert satışlar piyasada bir türbülansa neden olduğu için; dün gelen yeni tedbir ile yaklaşık 1 aylık sürede açığa satış işlemlerinin tamamen kaldırılmasıyla, manipülatif olarak hisseler üzerinde yapılabilecek açığa satış işlemlerinin önüne geçilmiş olunacak.
- Geçtiğimiz hafta, pay geri alımları başlatabilmek için yönetim kurulu kararının yeterli olacağına dair bir tedbir getirilmiş ve bunun üzerine bir çok şirket de yeni pay geri alımı programı açıklamıştı.
Ancak, uygulama aşamasında fiyat ve seans kısıtlamalarının bulunuyor olması; hisselerdeki düşüşe ilaç olamamıştı. Şimdi kısıtların kaldırılması ile hisselerdeki satış baskısının azalması öngörülüyor.
- Teminat tamamlama çağrısı tutarının 2 milyar TL'ye yakın düzeyde(1 milyar 955 milyon TL) olması ve zararda olan yatırımcıların yeni likidite bulmasında yaşanabilecek zorluklar, olası yeni satış baskısında portföyleri oldukça zorlayabilirdi. Şimdi özkaynak oranlarında 'aracı kurumların insiyatifiyle' oluşturulabilecek esneklikler de yatırımcıları bu zorlu süreçte daha fazla korumaya alması bekleniyor.
