Sanayi üretiminde anlık iyi haberden mutlu olacaklara önce rekor haberini vereyim. Gerçi tüm aralık ayları böyledir, yılın genellikle en yüksek üretimi gerçekleşir ama 2024’ün son ayında tüm zamanların en yüksek üretim düzeyine ulaşıldı ve rekor kırıldı.
TÜİK’in 2021 yılını baz alarak oluşturduğu seriye göre arındırılmamış sanayi üretim endeksi aralık ayında 131,2’ye ulaştı. 2023’ün aynı ayına göre tam yüzde 8 artış var.
Takvim etkisinden arındırılmış endeks geçen aralık ayında 129,9 oldu. 2023’ün aralık ayına göre kaydedilen artışın oranı yüzde 7.
İmalat sanayinin takvim etkisinden arındırılmış endeksi de geçen yılın aralık ayında 133,4’e ulaştı ve 2023’ün aynı ayına göre yüzde 6,7 oranında artış gösterdi.
Bunlar gayet güzel ve olumlu gelişmeler. Her ne kadar girişte de vurguladığım gibi sanayi üretiminde aralık ayları hep böyle canlı ve yüz güldüren sonuçlarla geride kalıyorsa da, olsun; yine de hoş bir durum.
Ya patinaj?
Ama hep derim ya, önemli olan büyük fotoğraf diye... Biraz da ona bakmak gerekiyor.
TÜİK, 2021 yılı 100 bazlı sanayi üretimi serisini 2005 yılına kadar geri götürerek açıklıyor. 2005’ten 2024’e, 2005’i başlangıç alırsak 19 yıllık bir dönem...
Bu dönemde gerek arındırma işlemine konu olmamış ham endekse göre, gerek takvim etkisinden arındırılmış endekse göre toplam üretim artışı yüzde 142 düzeyinde.
Endeks, 44’lerden 106-107 düzeyine gelmiş...
Yüzde 142 artış ilk bakışta gayet yüksek bir oran gibi görünüyor değil mi...
Gerçekten kayda değer bir oran mı bu?
19 yıldaki yüzde 142 artış, yıllık ortalama bazda yüzde kaça tekabül ediyor dersiniz?
Basit bir hesapla bunu bulmak mümkün.
Sanayi üretiminde 2005’ten 2024’e kadar geçen 19 yılda yıllık ortalama artış yalnızca yüzde 1,86 olmuş.
Ne oldu; o bayram havası birden sona mı erdi?
Türkiye gibi bir ülke, 19 yıllık dönemde sanayi üretimini her yıl ortalama yalnızca yüzde 1,86 oranında artırabilmiş.
Toplam sanayi üretimini bir kenara koyup imalat sanayine bakalım, tablo çok değişmiyor. İmalat sanayi üretimi 19 yılda yüzde 148 büyümüş; buna göre yıllık ortalama büyüme yüzde 2,08 olarak gerçekleşmiş.
Durum bu! Aralık ayındaki gerçekleşmeye bakarak “Sanayi üretiminde zincirleri kırdık, üretim şaha kalktı, kim tutar bizi” demek de mümkün, “Bir durun hele, yıllık ortalama gidişata bakın, yerimizde sayıyoruz” demek de...
Ama kimin ne söyleyeceği belli değil mi?
İşsizlikte son on iki yılın en düşük oranı
Dün rekorlar günüydü; sanayi üretiminin aralık ayındaki düzeyinden sonra bir olumlu rekor da işsizlikten geldi.
TÜİK’e göre geçen yılın aralık ayındaki işsizlik oranı yüzde 8,5’e geriledi.
İşsizlik daha önce bu düzeyin altına tam on iki yıl önce 2012’nin kasım ayında inmiş ve yüzde 8,4 olmuştu.
Kasım 2012’den bu yana olan dönemde geçen aralık dışında iki kez daha yüzde 8,5 düzeyi görülmüştü.
Sanayi üretiminde aralık düzeyine bakarak “Biz bu sorunu da geride bıraktık” diyenler şimdi de muhtemelen “İşsizlik de artık sorun olmaktan çıktı” diyecektir.
İşsizliğin bir de geçen yıl aydan aya olan seyrine bakıldığında hazirandaki yüzde 9,2’lik orana göre 0,7’lik bir düşüş dikkati çekiyor ki, bu da mutlaka ön plana getirilecektir.
İşgücü istatistiklerine daha sonra detaylı olarak eğilmekte fayda var. Ama şu basit soruyu sormadan da olmaz:
“Hani işler çok fena gidiyordu, işsizlik ne oldu da böylesine azaldı?”
• Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve borsagundem.com.tr’nin editoryal politikasını yansıtmayabilir.
