Reeskont arttı, model değişti
Ticari kredilere göre daha düşük faiz oranı dolayısıyla ihracatçıların yoğun olarak başvurduğu TL reeskont kredisinde günlük limit 4 milyar TL’ye çıkartılırken, krediden yararlanma koşulu da “ihracatçı skoru” olarak değiştirildi. 13 Ocak 2025’ten itibaren uygulanacak yeni modelde, firmaların kullandırım koşuluna net ihracatçılık durumlarına ek olarak, ihraç edilen ürün-destinasyon çeşitliliği, ihraç edilen ürünlerin teknolojik düzeyi ve firma ölçeği gibi değişkenlerin farklı ağırlıklarda dikkate alınmasıyla hesaplanacak “ihracatçı skoru esas alınacak.
Merkez Bankası, ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinin günlük limitlerini 3 milyar TL’den 4 milyar TL’ye yükseltirken, net ihracatçılık koşulu ihracatçı skoru ile değişti. Buna göre, firmaların kullandırım koşuluna net ihracatçılık durumlarına ek olarak, ihraç edilen ürün ve destinasyon çeşitliliği, ihraç edilen ürünlerin teknolojik düzeyi ve firma ölçeği gibi değişkenlerin farklı ağırlıklarda dikkate alınması suretiyle yapılan bir hesaplama ile her bir firma için bir ihracatçı skoru belirlenecek.
Firmaların yeni uygulamaya uyumları için yeni modele geçişe 3 aylık bir süre öngörülürken, uygulama 13 Ocak 2025 tarihinde başlayacak. Ayrıca ihracat skorları düşük firmalara, finansman planlamalarını yapabilmeleri için 2025 yılı sonuna kadar vadesi gelecek reeskont kredilerini yenileyebilme hakkı tanındı. Skorlama modeli ile reeskont kredilerinin daha hedefli kullandırılmasının temin edilmesi ve bu suretle kredilerden yüksek teknolojili ve katma değerli üretim yapan firmaların daha fazla yararlanmalarının sağlanması amaçlanıyor.
Puanlamanın detayları EKONOMİ’de
EKONOMİ, merak edilen puantaj sisteminin detaylarına ulaştı. Buna göre, hesaplama tablosunda performans skoru ve potansiyel skoru olmak üzere iki bölüm bulunuyor. İlk bölüm olan performans skorunda firmanın net ihracat oranı, ülke sayısı, ürün sayısı ve net ihracatı puanlanacak. Net ihracat oranının ağırlık katsayısı yüzde 20, ülke sayısınınki yüzde 10, ürün sayısınınki yüzde 10, net ihracatınki de yüzde 10 olarak alınacak.
İkinci bölüm olan potansiyel skoru kısmında ise firma ölçeği (ciro büyüklüğü), teknoloji düzeyi, ülke sayısı değişimi, ürün sayısı değişimi ve net ihracat değişimi puanlanacak. Burada ise firma ölçeğinin ağırlık katsayısı yüzde 15, teknoloji düzeyininki yüzde 20, ülke sayısı değişimiminki yüzde 5, ürün sayısı değişimiminki yüzde 5, net ihracat değişimininki de yüzde 5 olarak alınacak. Türk Eximbank dışındaki bankalar aracılığıyla reeskont kredisi kullanacak ihracatçıların skorunun hesaplanmasında performans skoru veya potansiyel skoru bölümünden en az birinin 40 puan ve üstünde olması gerekecek.
İhracatçılar şaşkın: Limit arttı ama…
EKONOMİ’ye konuşan iş dünyası temsilcileri, limitin artırılmasından dolayı mutlu, ancak skor sistemi kafalarda soru işareti bırakmış durumda. Görüşlerine başvurduğumuz bir iş insanı, şu anda ihracatçıların şaşkın olduğunu, herkesin puanını hesaplamaya koyulduğunu söylerken, bir hazır giyim ihracatçısı da halihazırda reeskont kredisi kullanırken sıkı bir prosedür uygulandığını, şimdi ise sistemin yeniden karmaşıklaşacağına dikkat çekti. Özellikle emek yoğun sektörlerin ihracat kaybının durdurulması için çözüm beklerken, şu anda en rahat ulaşılabilen finansman enstrümanı reeskontun da ‘katma değer’ koşulu belirsizliğine takılmasında endişe ettiklerini de sözlerine ekledi. Kimya sektöründen bir ihracatçı da katma değer koşulunun doğru ve yerinde olduğunu söylerken, skor hesaplanırken bürokrasinin ihracatçıyı yormasından ve bazı firmaların yanlışa tenezzül etmesine yol açmasından endişe ettiklerini ifade etti.
Şimşek: İhracata güçlü desteklerimiz devam edecek
Konuya ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından bir açıklama yaptı. Şimşek, yayınladığı mesajda, yüksek teknolojili ve katma değerli üretime reeskont kredileriyle daha fazla imkan sağlayacak yeni bir modele 2025 yılında geçeceklerini söyleyerek, “Dengeli ve sürdürülebilir yüksek büyüme hedefimize ulaşmak için kritik önemdeki ihracata güçlü desteklerimiz devam edecek” ifadesini kullandı.
Geçen yıl mayısta 300 milyon lira olan reeskont kredileri günlük limitini 4 milyar liraya çıkarttıklarını, Eximbank’ın sermayesini de 21,9 milyar lira artırarak 35,7 miyar liraya yükselttiklerini dile getiren Bakan Şimşek, şu ifadeleri kullandı: “Reeskont faizine yüzde 25,9 seviyesinde üst sınır getirdik ve reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ilave ihracat bedeli satış koşulunu kaldırdık. Hizmet ihracatı gelirlerinde vergi istisnasını 30 puan artırarak yüzde 80’e çıkarttık. Eximbank’ın uluslararası kuruluşlardan sağladığı kredilere yaklaşık 1,1 milyar dolar hazine geri ödeme garantisi ve karşı garanti sağladık. Yüksek teknolojili ve katma değerli üretime reeskont kredileriyle daha fazla imkan sağlayacak yeni bir modele de 2025 yılında geçeceğiz. Dengeli ve sürdürülebilir yüksek büyüme hedefimize ulaşmak için kritik önemdeki ihracata güçlü desteklerimiz devam edecek.”
