Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2023
Türkiye İstatistik Kurumu, 2023 yılına ilişkin "Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri"ni açıkladı.
Ülkemizde ilgili mevzuat gereği ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 500 milyon Türk Lirasını aşmayan girişimler Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Haber bülteninde; KOBİ'lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırmasına ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumunun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmektedir.
Sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 713 bin girişim KOBİ sınıfına girmektedir
KOBİ'ler 2023 yılında toplam girişim sayısının %99,7'sini oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın %70,5'ini, personel maliyetinin %47,9'unu, cironun %47,4'ünü, üretim değerinin %41,6'sını ve faktör maliyetiyle katma değerin %40,1'ini oluşturdu.
KOBİ'ler en fazla ticaret sektöründe faaliyet gösterdi
Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2023 yılında KOBİ'lerin; %36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, %15,2'si ulaştırma ve depolama sektöründe, %12,3'ü ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi.
KOBİ istihdamı içindeki en yüksek oran ticaret sektöründe oldu
2023 yılına ilişkin olarak; toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı %26,5 olurken, personel maliyeti için bu oran %22,9, ciroda %53,2, faktör maliyetiyle katma değerde %24,8 ve üretim değerinde ise %15,6 olarak gerçekleşti.
Orta ölçekli girişimlerde çalışan başına katma değer 2023 yılında 615 bin TL olarak gerçekleşti
KOBİ girişimleri için 2009 yılında çalışan başına ortalama katma değer 15 bin TL iken, 2023 yılında bu değer 296 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2023 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 29 bin TL ve 615 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 19 bin TL ve 341 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin TL ve 111 bin TL olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerde çalışan başına personel maliyeti 2023 yılında 149 bin TL olarak gerçekleşti
2009 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 8 bin TL iken, 2023 yılında bu değer 149 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2023 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 15 bin TL ve 255 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 11 bin TL ve 185 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 4 bin TL ve 75 bin TL olarak gerçekleşti.
İmalat sanayindeki 3 bin 475 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı
İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, %55,6'sı düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran %43,6 oldu.
KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde; mikro ölçekli girişimlerin %56,7'si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, %31,9'u orta-düşük teknoloji, %10,7'si orta-yüksek teknoloji ve %0,7'si yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla %50,3, %30,9, %17,7 ve %1,1 iken, orta ölçekli girişimlerde %49,6, %29,8, %19,1 ve %1,5 oldu.
KOBİ'lerin 2023 yılında doğum oranı %15,3 oldu
2022 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2022 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) %16,2 ve 2022 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2022 yılındaki aktif KOBİ'lerin toplam istihdamı içindeki payı %7,5 iken, 2023 yılında bu oranlar girişim doğum oranında %15,3 ve istihdam payında ise %6,9 olarak gerçekleşmiştir.
KOBİ'lerin 2023 yılında en yüksek doğum oranı %16,3 ile mikro ölçekli girişimler olurken bunu sırasıyla %5,4 ile küçük ölçekli ve %3,8 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir. Yine doğan girişimlerin istihdam içindeki oranlarında en yüksek oran %11,7 ile mikro ölçekli girişimler olurken, bunu %3,0 ile küçük ölçekli ve %2,0 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir.
KOBİ'ler toplam ihracatın %35,0'ını gerçekleştirdi
2023 yılına ilişkin toplam ihracatın %35,0'ı, ithalatın ise %20,0'ı KOBİ'ler tarafından gerçekleştirildi.
2023 yılı toplam ihracatta; mikro ölçekli girişimlerin payı %3,4 iken, küçük ölçekli girişimlerin payı %13,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise %18,4 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %65,0 olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerin ihracatının %58,1'i ticaret sektöründe gerçekleşirken, %36,7'si ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ'lerin ithalattaki payı %20,0 oldu
2023 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli girişimlerin payı %1,4, küçük ölçekli girişimlerin payı %7,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise %11,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %80,0 olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerin ithalatının %64,0'ü ticaret sektöründe gerçekleşirken, %29,2'si ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2023 yılında 87 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2023 yılında 68 milyar dolara yükseldi.
KOBİ'lerin toplam ihracatının %49,3'ü Avrupa ülkelerine yapıldı
KOBİ'ler tarafından 2023 yılında yapılan ihracatın %49,3'ü Avrupa ülkelerine, %33,4'ü Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ'ler ithalatının %48,2'sini Avrupa ülkelerinden, %42,6'sini ise Asya ülkelerinden yaptı.
KOBİ'lerin ihracatının %91,1'ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu
KOBİ'lerin 2023 yılı ihracatında başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı %11,5, giyim eşyası sektörünün payı %10,9 olurken tekstil ile gıda ürünlerinin payı %7,5 oldu. KOBİ'lerin 2023 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, %26,2 ile ana metaller, %14,0 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar, %12,5 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler oldu.
KOBİ'ler Ar-Ge harcamalarının %30,0'ını gerçekleştirdi
Mali ve mali olmayan şirketlerin 2023 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 72 milyar 763 milyon TL'sini KOBİ'ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının %30,0'ını oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 186 bin 993 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin %46,3'ü KOBİ'lerde istihdam edilmiştir.
KOBİ'lerin 445 patenti tescil edildi
2023 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı bin 503 olurken, aynı yıl 445 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise 582 patent başvurusu ve 180 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.