Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, bütün kamu kurumlarının geçen yıl deprem harcamaları için tahsis ettiği kaynağın büyüklüğünün, bağış hesaplarıyla birlikte 1 trilyon 139,7 milyar liraya ulaştığını bildirdi.
Başkanlığın internet sitesinde yayımlanan, “Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Yeniden İmar ve Gelişme Raporu”nda, Kahramanmaraş merkezli depremlerin yol açtığı etkiler, deprem sonrası afetten etkilenen bölgenin ayağa kaldırılması ve tüm sektörlerin canlandırılması için geçen bir yıllık süre zarfında atılan adımlar ve yürütülen yatırımlara ilişkin bilgiler yer alıyor.
Rapora göre, 6 Şubat’taki Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde yapılan hasar tespit çalışmalarında, 22 Ocak 2024 itibarıyla 2 milyon 258 bin 622 binadan, 39 bin 361’inin yıkılmış, 21 bin 191’inin acil yıkılacak, 202 bin 571’inin ağır hasarlı, 43 bin 344’ünün orta hasarlı ve 1 milyon 952 bin 155’inin ise az hasarlı veya hasarsız olduğu tespit edildi.
Afet bölgesinde öncelik barınmaya verildi
Depremin ilk anından itibaren acil müdahale kapsamında devletin bütün imkanları seferber edildi. Bu kapsamda, Anayasa’nın ilgili maddesine dayanılarak Cumhurbaşkanı Kararı ile depremlerden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da 8 Şubat 2023’te üç ay süreyle Olağanüstü Hal (OHAL), 23 Mart 2023’te de Elazığ’da ve Sivas’ın Gürün ilçesinde mücbir sebep ilan edildi. Daha sonra Bingöl, Kayseri, Mardin, Tunceli, Niğde ve Batman illerinin de afet bölgesi olmasına karar verildi.
Afet bölgesinde barınma ihtiyacının karşılanması öncelikli görülmüş, ilk aşamada geçici barınma ihtiyacı tamamen karşılanırken kalıcı konutların yapımına ilişkin çalışmalar hız verildi.
Bölgenin ekonomik olarak yeniden ayağa kaldırılması kapsamında, sanayi sitelerinin ve sanayi bölgelerinin altyapı yatırımlarına başlanmış, bölgede faaliyet gösteren işletmeler için borç ertelemesi, yatırım destek paketleri verilmesi gibi tedbirler alındı. Tarımla uğraşan kesim için hayvancılık ve yem destekleri gibi önlemler uygulamaya konuldu.
2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin yüzde 9,3’ü deprem bölgesine ayrıldı
Bölgede kamu kurum ve kuruluşlarının acil yardım, iyileştirme ve yeniden inşa faaliyetlerini etkin yürütebilmesi için 2023 mali yılında Merkezi Yönetim Bütçesinden yaklaşık 761,7 milyar lira ödenek tahsis edildi.
Bu kapsamda, öncelikli ihtiyaçların zaman kaybetmeden karşılanması için AFAD başta olmak üzere ilgili kamu kurumlarına 221 milyar lira kaynak tahsis edildi. Buna ilave olarak, deprem hasarlarının giderilmesi amacıyla 23 Temmuz 2023’te yayımlanan 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çerçevesinde 540 milyar lira tutarında ek bütçe tahsisi gerçekleştirildi.
Ayrıca, bütçe kalemleri arasında sağlanan tasarrufla 198 milyar lira ödenek depremin yol açtığı ihtiyaçların karşılanması için AFAD bütçesine aktarıldı. Böylelikle, geçen yıl toplam 959,7 milyar lira kaynak, deprem bölgesindeki çalışmalar için tahsis edildi. Bağış hesaplarıyla birlikte, bütün kamu kurumlarının geçen yıl deprem harcamaları için tahsis ettiği kaynağın büyüklüğü 1 trilyon 139,7 milyar liraya ulaştı.
Öte yandan, depreme ilişkin harcamaları finanse etmek üzere 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinden 1 trilyon liranın üzerinde kaynak ayrıldı. Bu tutar, 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin yüzde 9,3’üne karşılık geliyor.
Son olarak afetlere karşı dirençliliğin artırılması ve deprem bölgesinin iyileştirilmesi, 1 Kasım 2023 tarihinde yayımlanan 2024-2028 dönemini kapsayan 12. Kalkınma Planının ana odaklarından biri oldu.
Bu kapsamda, sanayi, lojistik ve ulaştırma, sağlık, kültür, tarım, bilgi ve iletişim teknolojileri ile kadın, çocuk, aile, sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar gibi birçok sektörde afetlere karşı dirençliliğin artırılması ve deprem bölgesindeki hasarın giderilmesine yönelik politikalara yer verildi.
