İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul için hazırladığı fiyat endeksini güncelliyor.
1995 yılından bu yana hazırlanan ‘İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’ yarından itibaren İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ adıyla yenilenerek yayımlanacak. Yeni endeks ana gruplar ve madde sayısı olarak TÜİK ile daha uyumlu bir görünüm sergiliyor. Konuyla ilgili tanıtım toplantısında konuşan İTO Bilim Kurulu Üyesi ve Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, çıkan sonuçlarla ilgili, “TÜİK ile İTO verilerinin ana eğiliminin eskisine göre daha yakın olduğunu söyleyebilirim. Güncelleme sonrası bu bizim beklediğimiz bir durumdu” dedi.
İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi çalışmaları kapsamında Ocak 2023’ten bu yana toplam 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı. 1995 yılı bazlı indekste 242 madde bulunurken, 2023 yılı bazlı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nde 493 madde yer alıyor. İndeksteki ana grup sayısı 8’den 12’ye çıkarıldı. Fiyat derleme sayısı da 15 bin 725’ten 24 bin 500’e yükseltildi. İTO tarafından hesaplanan ve açıklanan indekslerin fiyatları, ağırlıklı olarak ‘yerinde veri toplama’ yöntemiyle temin ediliyordu. Yeni indekste ise bu yönteme ek olarak kısmen 'internet üzerinden' veri temini de yapılmaya başlandı.
Yeni endeksin madde yapısı da günün koşullarına göre güncellendi. Örneğin eski endeksteki soba, gazete, video ve kasetçalar gibi ürünler çıkarılırken, dijital yayın üyeliği, cep telefonu gibi kalemler eklendi. En radikal değişiklik ise eski endekste olmayan otomobilin eni endekse dahil edilmesi oldu. Güncelleme sonrası gıdanın payı yüzde 42,5’ten yüzde 30,70’e inerken, ulaştırmanın payı yüzde 6’dan yüzde 13,8’e yükseldi.
Yeni indeks için İTO Bilim Kurulu, İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) İstatistik Birimi ve NielsenIQ Türkiye Tüketici ve İçgörü Araştırmaları Bölümü’nün çalışmaları ile aylık 350 hane takip edilerek, toplam 2 bin 400 hanenin katılım gösterdiği tüketim araştırması yapıldı.
İndeks çalışmaları kapsamında Ocak 2023’ten bugüne kadar geçen 25 ayda toplamda 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı.
Yeni alışkanlıklara göre güncellendi
Yeni indeksin tanıtım toplantısında konuşan İTO Başkanı Şekib Avdagiç, şunları söyledi:
“Tüketim davranışlarımızda köklü değişiklikler oldu, oluyor. Dün hiç düşünülmeyen hizmet ve ürünler, temel ihtiyaçlar arasına girdi. Bir önceki indeksimizde ‘soba, video, kaset çalar, odun, aidata dahil olmayan kapıcı ücretleri’ gibi başlıklar vardı. Şimdi İstanbul’da doğalgazsız ev yok, video kaset izleyen yok. Ama hepimiz otomobil, cep telefonu, internet, dijital platformlar kullanıyoruz. Dolayısıyla 30 yıldır kullandığımız 1995 baz yıllı indeksimiz artık yeterli olmamaya başladı. Bu nedenle İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nin güncellenmesi için 2019 itibariyle çalışmalara start verdik. Ne yazık ki araya 2 yıllık pandemi girdi, hem fiyatlamalarda hem de tüketim biçimlerinde anormallikler oldu. Biliyorsunuz, baz yılının olağanüstü gelişmelerden mümkün olduğunca arındığı bir yıl olması gerekiyor. Bu nedenle çalışmalarımızın başlangıç tarihini erteledik. Normalleşme sürecinin kabul edilecek bir seviyeye gelmesini bekledik. Yeni indeksimizi ilk kez 2023 yılında teste başladık. Baz yılı olarak da 2023’ü esas aldık. 1 Şubat 2025’ten itibaren de resmi olarak yürürlüğe koyuyoruz.”
Avdagiç, İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin A’dan Z’ye akademisyenler, bağımsız kuruluşlar ve İTO İstatistik Birimi’nden oluşan bir ekip tarafından hazırlandığını kaydetti. Avdagiç, “En büyük şansımız, tıpkı 1953’teki gibi akademik açıdan Türkiye’nin sayılı isimleri arasında yer alan hocalarımızdı. İkincisi ise dünyanın önde gelen bilgi hizmetleri ve en kapsamlı tüketici içgörülerini sunan şirketi NielsenIQ oldu. Bu süreçte NielsenIQ Türkiye ve NBT Teknoloji Danışmanlık’tan danışmanlık hizmeti aldık. Sacayağımızın üçüncü temeli ise Odamızın 96 yıllık enflasyon ölçme deneyimine sahip İstatistik Birimi’ydi” diye konuştu.
