İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanmasıyla finansal piyasalarda yaşanan çalkantı yatırımların yeniden döviz kayışına neden oldu. Döviz mevduat hesaplarındaki artışın yanı sıra serbest döviz fonları da 18 Mart’tan bu güne 3.75 milyar dolar arttı, menkul kıymet yatırım fonlarında dolarizasyon oranı da şubattaki yüzde 36 seviyesinden mart sonu yüzde 42,3’e sıçradı.
Türkiye piyasalarında 19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanmasıyla başlayan sarsıntı yatırımcıları döviz varlıklarını artırmaya yöneltti. Merkez Bankası verileri yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatını arttırdıklarını ortaya koyarken TEFAS verileri de döviz cinsi fonlara yoğun bir ilginin olduğunu gösterdi. TEFAS verilerine göre 18 Mart itibariyle serbest döviz fonlarının porftöy büyüklüğü 1 trilyon 604,1 milyar lira iken, 9 Nisan itibariyle bu rakam 1 trilyon 746,6 milyar liraya yükseldi. 142.5 milyar liralık yani 3.75 milyar liralık artış yaşanan serbest döviz fonlarındaki yatırımcı sayısı da aynı dönemde 8 bin 566 artış gösterdi. Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık kurucusu Haluk Bürümcekçi’nin hesaplamalarına göre de 19 Mart sonrası menkul kıymet ve emeklilik yatırım fonlarında dolarizasyon yükseldi.
Yerlinin döviz mevduatlarında yön yukarı
19 Mart sonrası finansal piyasalarda yaşanan sarsıntı ile dolar/ TL 38 seviyesinin üzerine yükseldi ve bir süredir Merkez Bankası’nın yoğun döviz satışına rağmen bu seviyenin altına düşüş yaşanmıyor. Ekonomistlerin hesaplamalarına göre Merkez Bankası’nın döviz kurunda yükselişi engellemek için yaptığı satışlar 40 milyar doları aşmış durumda. Döviz kurlarındaki bu hareketlenme uzun bir süredir yatay seyir nedeniyle uzaklaşılan döviz cinsi yatırımların yeniden ilgi çekmesine neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre 21 ve 28 Mart ile biten haftalarda yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 5.5 milyar dolar arttı.
2.5 aylık artış 3 haftada yaşandı
Finansal sarsıntının etkisi döviz fonlarına girişi hızlandırdı. TEFAS verilerine göre geçen yılın sonunda serbest döviz fonlarının portföy değeri 1 trilyon 449,4 milyar lira seviyesinde bulunuyordu. 18 Mart’ta kadar serbest döviz fonlarının portföy değerindeki artış 154.77 milyar lira oldu. 2.5 ayda yaşanan bu artışa karşılık sadece 3 haftada serbest döviz fonlarının büyüklüğü 1 trilyon 746,6 milyar liraya çıktı. 19 Mart’taki sarsıntının ardından 142.5 milyar lira yükseliş gözlendi. 2.5 ayda yaşanan artışın neredeyse tamamına yakını sadece 3 haftada gerçekleşti. Fonlardaki yatırımcı sayısı da geçen yılsonunda 377 bin 180 iken, 18 Mart’ta 410 bin 168’e geldi, 9 Nisan’da rakam 418 bin 734’e ulaştı. 3 haftada yatırımcı sayısında da 8 bin 566 yükseliş gözlendi.
Yatırım fonlarında dolarizasyon arttı
Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucusu Haluk Bürümcekçi’nin yaptığı araştırma da fonlarda 19 Mart sonrasında yaşanan dolarizasyonu ortaya koydu. Son dönemde tasarruf aracı olarak döviz ve altın fonlarına olan ilginin de arttığını vurgulayan Bürümcekçi, TEFAS’ta verileri üzerinden menkul kıymet yatırım fonları ve emeklilik fonlarındaki dolarizasyon eğilimini incelemek için 2020 Mart ayından bu yana menkul kıymet yatırım fonları ve emeklilik fonları içindeki altın ve döviz cinsi fonları toplamını toplam fon tutarına bölerek dolarizasyon oranını hesapladı. Ayrı ayrı incelendiğinde menkul kıymet yatırım fonlarında Mart 2024’te yüzde 52,6 ile en yüksek değerini görmesi ardından düşüş eğilimine girdiği ve 2025 Şubat sonu itibariyle yüzde 36 seviyesinde bulunduğu hesaplandı. Mart ayında ise bu oran yüzde 42,3’e sıçrama gösterdi. Emeklilik fonları tarafında ise daha dalgalı bir seyir izlenmekle birlikte 2020’den bu yana bir yükseliş eğilimi yaşandı. Mart ayı itibariyle ise yüzde 39,4 ile en yüksek seviyesine ulaştı.
Bürümcekçi’nin verdiği bilgiye göre menkul kıymet fonları ve emeklilik fonlarında ise toplam dolarizasyon 2024 Mart’ta yüzde 47,4 ile zirveye ulaşmasının ardından düşüşe geçti ve bu yıl ocak ayında yüzde 35,1’e kadar geriledi. Son dönem gelişmeleri ile mart ayı itibarıyla da yüzde 41,6 seviyesine yükseldi. Bu veriler 2024 yerel seçimleri ardından para politikasının sıkılaşması ile TL cinsi getirilerin yükseldiği ortamda, fonlar tarafında da yabancı para ağırlığının kademeli olarak azaldığını, son dönemde ise ağırlıkların tekrar artış eğilimine girdiğini gösteriyor.
Mevduatta dolarizasyon yüzde 41,2 seviyesine çıktı
Bürümcekci, mevduat dolarizasyonu tarafında da KKM’nin TL karşılığı dövize endeksli varlık sayılarak, Türkiye’deki mevduat dolarizasyonu hesaplandığında oranın 2022 Haziran’da yüzde 72,8 ile tarihi zirvesini gördüğünü belirtti. Bürümcekçi’nin verdiği bilgilere göre, 2024 yerel seçimleri ardından para politikasının sıkılaşması ile birlikte yüzde 58,5’ten 2025 Şubat sonu itibariyle yüzde 40,2 seviyelerine gerileyen mevduatta dolarizasyon oranı, 19 Mart itibarı ile piyasalarda yaşanan türbülans sonrası 1 puan artışla yüzde 41,2 seviyesine toparladı. TCMB’nin haftalık verilerindeki Eurobond ve özel sektör tahvillerinin yazılı değer verilerini hane halkı ve tüzel kişiler için toplulaştırarak takip ettiklerini kaydetti. Bürümcekçi, 2020 Eylül’den bu yana açıklanan veriler yurt içi yerleşiklerin YP menkul kıymet portföylerinin büyüme eğiliminde olduğunu ve 2024 yerel seçimlerinden bu yana 9 milyar dolarlık artış olduğunu gösterdiğini belirtti
