Konu enflasyon ve tabii ki hepimizi ilgilendiriyor ve çok önemli. Konunun detayı ise uzun süredir “hasret kaldığımız” ve adeta unuttuğumuz bir veri seti; yani TÜFE’de kapsanan ürünlerin fiyatlarının ne olduğu.
Bu köşede dün bu konuya yer verdim. Konu önemli ama kabul ediyorum biraz da karmaşık. Bugün bir anlamda dünkü yazımın teknik açıklamasını yapmaya çalışacağım. Gerçi dün bu fiyatlara nasıl ulaştığımı anlattım ama bir kez daha tekrarda ve detaya inmekte yarar var.
Önce şunu belirteyim. Haziran 2024 fiyatı olarak verdiğim fiyatları ben hesapladım. Bunlar TÜİK’ten ya da başka bir yerden alınmış veriler değil.
Yine dün belirttiğim gibi bu fiyatların bazıları TÜİK’in enflasyon hesaplamasında dikkate aldığı fiyatlara göre bir miktar farklılık gösterebilir, bunu da izah edeceğim.
Peki bu fiyatları nasıl mı hesapladım? Tabii ki TÜİK verilerini kullanarak… TÜİK madde fiyatlarını açıklamıyor ama bu fiyatlara ulaşmaya yarayacak bir dizi veriyi ilan ediyor. Bazı veriler ise benim arşivimde vardı.
İki temel veri…
TÜFE’nin haziran ayında hangi maddede hangi fiyat dikkate alınarak hesaplandığını bulmak için temelde iki veriye ihtiyaç var:
■ Öncelikle belli bir tarihteki fiyatı bilmek gerekiyor. Ben o tarih olarak TÜİK’in son kez fiyat açıkladığı Nisan 2022’yi aldım.
■ İhtiyaç duyulan ikinci veri Nisan 2022’den sonraki dönemde madde fiyatlarının ne kadar arttığı.
İşte bu aşamada bazı maddeler için hesaplama yapmak çok kolay, bazı maddeler için ise yaklaşık oran kullanmak gerekiyor.
TÜİK bazı kalemler hariç madde bazında fiyat değişimi açıklamıyor. Bu yüzden bazı mal ve hizmetler için grup bazındaki değişimden yola çıkmak gerekiyor.
Bu konuda birkaç örnek vereyim…
TÜFE madde sepetinde 01 gıda ve alkolsüz içecek grubunu gösteriyor. 01171 ise bu grupta yer alan sebzeleri kapsıyor. Bu grupta yirmi kadar ürün yer alıyor. (Kesin sayı vermiyorum, çünkü sayı mevsime göre değişiyor.) TÜİK 5’li grup bazında 01171’in fiyat değişimini açıklıyor. İşte bu grupta Nisan 2022-Haziran 2024 dönemindeki fiyat artışı yüzde 54.84 olmuş. İki yılı aşkın sürede yüzde 54.84’lük artış doğrudur-değildir, o ayrı bir konu.
Benim dün yaptığım şu: 01171 kapsamında yer alan sebzelerin Nisan 2022 fiyatını biliyorum. Bu fiyatı yüzde 54.84 artırıp Haziran 2024 fiyatına ulaştım. Dünkü yazımda da belirttiğim gibi grupta yer alan ürünlerin bir kısmının fiyatı örneğin yüzde 60 artmıştır, bir kısmı yüzde 45 artmıştır; o detayı bilemiyoruz; ama ortalama artış yüzde 54.84.
Fiyatı kolaylıkla hesaplanabilenler…
Bazı maddelerin fiyatı için hesaplama yapmanın çok kolay olduğunu belirttim. Çünkü o maddeler grup olarak değil, tek bir kalem olarak açıklanıyor.
Dünkü yazımda en çok dikkat çeken uzman doktor muayene ücreti de bu şekilde kolay hesaplanabilen bir tutar.
Bu ücret TÜFE’deki kodu 06 olan sağlık grubunda yer alıyor. Uzman doktor muayene ücretinin sağlık grubundaki bir alt kodu ise 212, yani bu ücretin kodu 06212 oluyor. Devam edelim… 06212 kodunun devamında tek bir hizmet var, 01 alt koduyla yer alan uzman doktor muayene ücreti. Yani muayene ücretinin TÜFE’deki kodu 0621201.
Şimdi TÜİK 06212 kodu için fiyat artışını açıklıyor ve bu oran Nisan 2022’den Haziran 2024’e kadar olan dönem için yüzde 19.37. 06212 kapsamında birden fazla hizmet olsa, o durumda “Bu grubun genel artışı yüzde 19.37 ama belki de uzman doktor ücreti yüzde 100 ya da daha fazla artmıştır” diyebiliriz. Oysa bunu söylemek mümkün değil, çünkü 06212 kodunun kapsamında yalnızca 01 eklenerek bulunan ve 0621201 koduyla ifade edilen uzman doktor muayene ücreti var.
TÜİK’in resmi verilerinde bu ücret Nisan 2022 için 28 lira olarak yer alıyor. Yüzde 19 artışı ekliyorum bu tutara, sonuçta bu yılın haziranı için 34 lirayı buluyorum.
34 lira nasıl yanlış olabilir?
Ben bu hesaplamada basit bir mantık yürütüyor ve yalnızca bir yüzde işlemi yapıyorum.
Uzman doktor muayene ücreti olarak 34 lira mantık ötesi tabii ki, bunun farkındayım.
İyi de 2022’nin Nisan ayı için 28 lirayı açıklayan TÜİK!
Nisan 2022’den Haziran 2024’e kadar bu hizmetteki artışın yüzde 19 olduğunu açıklayan da TÜİK!
Benim yaptığım çok basit bir işlem… 28 lirayı yüzde 19 büyütüyor ve 34 lirayı elde ediyorum.
Bu hesap böyle yapılmaz diyenler!
TÜFE’deki 100 kalem mal ve hizmetin fiyatını bazılarını (doktor ücreti) kesin, bazılarını (sebze) grup bazında açıklandığı için yaklaşık olarak hesaplayıp yazdım.
Yazımı sağından solundan çekiştirmeye kalkışanlar oldu. Neymiş, enflasyon hesaplaması böyle yapılmazmış, fiyatlar böyle belirlenmezmiş; falan filan…
İyi de ben enflasyon hesaplaması yapmıyorum ki, böyle bir niyetim yok ki. Devlet sırrı gibi saklanan fiyatların üstündeki perdeyi aralamaya çalışıyorum.
Eminim siz bu hesaplamanın nasıl yapılacağını daha iyi biliyorsunuz. Elinizi tutan yok, buyurun yapın!
