Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in açıklaması, BIST 50'de açığa satış yasağının kalkması beklentisini gündeme getirdi.
BIST 50 endeksinde yer alan hisselere açığa satış yasağının kaldırılması özellikle düşük hacime sahip BIST 50 hisseleri için yatırımcıların dikkatini çekebilir.
Açığa satış nedir ?
Açığa satış, borsa yatırımcılarının hisse senedi fiyatlarının düşeceğine yönelik işlem yaparak kazanç sağlamayı amaçladıkları bir stratejidir. Açığa satış emirleri, sahip olunmayan hisse senedinin ödünç alınmak sureti ile satılmasını ifade eder. Açığa satış işlemlerinde aracı kurumlar kritik bir rol oynar. Aracı kurumlar, yatırımcıların talebi üzerine, ödünç hisse senedi sağlayarak açığa satışın gerçekleştirilmesini mümkün kılar.
İşlemin temel mantığı ile de açıklamak gerekirse; Örneğin, bir yatırımcı XYZ şirketinin hisse senedinin şu anki fiyatı olan 100 TL'nin kısa süre içinde düşeceğini düşünüyorsa, yatırımcı belli bir maliyete katlanarak hisseyi ödünç alır ve mevcut piyasa fiyatından satarak fiyatın düşmesini bekler. Eğer fiyat 80 TL'ye düşerse, yatırımcı hisseleri bu düşük fiyattan geri alır ve ödünç aldığı kuruma iade eder. Yapılan işlem sonucunda yatırımcı, 20 TL kar elde etmiş olur.
Açığa satış işleminin adımları şöyledir:
Hisse Senedi Seçimi: Açığa satış yapmayı planlayan yatırımcı, fiyatının düşeceğini düşündüğü bir hisse senedi seçer.
Ödünç Alma: Yatırımcı, seçtiği hisse senedini ödünç almak için bir aracı kurumla anlaşır. Aracı kurum, yatırımcıya hisseleri ödünç verir. Yatırımcı bunun için belirli bir faiz ve, aracı kuruma da komisyon ödemek durumundadır.
Satış: Yatırımcı, ödünç aldığı hisseleri mevcut piyasa fiyatından satar. Satış işlemi, yatırımcının elinde hisse senetleri olmadan gerçekleştirilir.
Geri Satın Alma: Hisse senedi fiyatları düştüğünde, yatırımcı hisseleri geri satın alır.
İade: Yatırımcı, geri satın aldığı hisseleri aracı kuruma iade eder ve ödünç alma sürecini tamamlar.
Açığa Satış İşleminin Avantajları
Fiyat Düşüşlerinden Kar Elde Etme: Açığa satışın en büyük avantajlarından biri, fiyat düşüşlerinden kar elde etme imkanıdır. Piyasada düşüş eğilimi gösteren hisse senetleri, açığa satış yoluyla yatırımcılara kazanç sağlayabilir.
Portföy Riskini Azaltma: Yatırımcılar, sahip oldukları hisse senetlerinin fiyatlarının düşeceğini öngörüyorsa, bu hisse senetlerine karşı açığa satış yaparak risklerini azaltabilir.
Piyasa Likiditesini etkisi: Likidite, yatırımcıların alım ve satım işlemlerini daha kolay ve düşük maliyetle gerçekleştirmelerini sağlar. Açığa satış işlemleri, piyasa likiditesini artırabilir..
Spekülasyon ve Arbitraj Fırsatları: Açığa satış, yatırımcılara spekülasyon ve arbitraj fırsatları sunar. Spekülatif yatırımcılar, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar elde etmeyi hedeflerken, arbitrajcılar fiyat farklarından yararlanarak risksiz kar elde etmeye çalışır. Açığa satış, her iki strateji için de uygun bir araçtır.
Açığa Satış İşleminin Riskleri ve Dezavantajları
Açığa satış işlemleri, yüksek kazanç potansiyeline sahip olmasının yanı sıra, önemli riskler ve dezavantajlar da taşır. Açığa satış riskleri, yatırımcıların dikkatli ve bilinçli olmalarını gerektirir. Risk ve dezavantajlardan bazıları şöyle:
Zarar Potansiyeli: Açığa satış işlemlerinin en büyük risklerinden biri, sınırsız zarar potansiyelidir. Bir hisse senedinin fiyatı teorik olarak sonsuza kadar yükselebilir, bu da açığa satış yapan yatırımcılar için sınırsız zarar anlamına gelir. Örneğin, yatırımcı 100 TL'den açığa satış yaptığı bir hisse senedi 200 TL'ye çıkarsa, 100 TL zarar eder. fiyatı 300 TL, 400 TL gibi seviyelere çıktıkça zarar artar.
Piyasa Riski: Piyasa riski, genellikle ekonomik göstergeler, siyasi olaylar veya şirket haberleri gibi dış faktörlerden kaynaklanır. Piyasa koşullarındaki ani değişiklikler, yatırımcıların öngördükleri fiyat düşüşlerinin gerçekleşmemesine ve dolayısıyla zarar etmelerine yol açabilir.
Faiz ve Komisyon Maliyetleri: Açığa satış işlemlerinde ödünç alınan hisse senetleri için belirli bir faiz ödenmesi gerekir. Ayrıca, aracı kurumlar da bu işlemler için komisyon talep eder.
Kısa Sıkışma Riski: Kısa sıkışma, hisse senedinin fiyatının hızla yükselmesi ve açığa satış yapan yatırımcıların zararlarını kapatmak için hisse senetlerini geri almaya zorlanmaları durumudur. Açığa satış yapan yatırımcılar, "kısa sıkışma" olarak bilinen bir duruma maruz kalabilir.
Gelişmeler, yatırımcıların açığa satış stratejilerini değerlendirmelerine yönlendirebilir.
52 haftalık baktığımızda daha önce gördüğü en düşük fiyatına en yakın hisseler SOKM, HEKTS,SASA,ODAS,TOASO iken, bu zaman aralığında gördüğü en yüksek fiyata göre fiyatı geride kalmış hisseler ise REEDR, MIATK,GUBRF, HEKTS, KONTR öne çıkıyor. Tabloda ayrıca bu hisselerin son fiyatları, 52 haftalık en düşük ve en yüksek fiyat seviyeleri, PİYASA DEĞERİ/DEFTER DEĞERİ rasyoları ve Yabancı Takas Oranı bulunmaktadır.
| BİST50 | Son Fiyat | 52 HAF.DÜŞ. | 52 HAF.YÜK. | PD/DD | TKS.YAB.PAY% | Fark en düşük % | Fark en yüksek% |
| AEFES | 192,6 | 98,38 | 304,75 | 1,45 | 56,17 | 95,8% | 114,0% |
| AKBNK | 50,9 | 26,37 | 70,75 | 1,15 | 48,14 | 93,0% | 75,3% |
| ALARK | 89,65 | 82,15 | 144,22 | 0,79 | 11,57 | 9,1% | 66,4% |
| ARCLK | 132,2 | 121,9 | 196,1 | 1,19 | 16,6 | 8,4% | 52,4% |
| ASELS | 61,2 | 39,92 | 67,3 | 2,25 | 31,56 | 53,3% | 15,3% |
| ASTOR | 79,75 | 65,15 | 134,05 | 4,82 | 9,34 | 22,4% | 83,3% |
| BIMAS | 484,25 | 262,96 | 625,78 | 3,32 | 48,84 | 84,2% | 53,8% |
| BRSAN | 467,25 | 348,25 | 945,4 | 2,33 | 8,35 | 34,2% | 137,3% |
| CCOLA | 50,65 | 32,67 | 83,82 | 2,98 | 80,44 | 55,0% | 101,5% |
| DOAS | 213,5 | 192,31 | 356,24 | 0,96 | 15,49 | 11,0% | 74,2% |
| DOHOL | 13,08 | 10,33 | 17,77 | 0,61 | 14,94 | 26,6% | 45,4% |
| EGEEN | 11012,5 | 8644,02 | 18307,76 | 6,79 | 10,57 | 27,4% | 84,4% |
| EKGYO | 10,23 | 6,28 | 12,9 | 0,54 | 15,34 | 62,9% | 42,5% |
| ENJSA | 56,75 | 41,22 | 71,8 | 1,03 | 20,5 | 37,7% | 36,5% |
| ENKAI | 47,96 | 28,07 | 51,75 | 1,18 | 30,37 | 70,9% | 13,5% |
| EREGL | 47,96 | 35,86 | 60,25 | 0,74 | 16,89 | 33,7% | 34,3% |
| FROTO | 988,5 | 702,14 | 1249 | 3,97 | 35,15 | 40,8% | 37,1% |
| GARAN | 109,7 | 43,11 | 138,3 | 1,65 | 8,43 | 154,5% | 66,3% |
| GUBRF | 196,1 | 130,5 | 405 | 4,63 | 10,43 | 50,3% | 160,1% |
| HALKB | 14,82 | 11,34 | 20,24 | 0,78 | 0,85 | 30,7% | 47,8% |
| HEKTS | 3,64 | 3,54 | 8,9 | 3,79 | 12,09 | 2,8% | 148,6% |
| ISCTR | 11,98 | 7,6 | 17,77 | 1,05 | 28,79 | 57,6% | 76,2% |
| KCAER | 37,6 | 24,43 | 68,77 | 2,74 | 18,17 | 53,9% | 127,6% |
| KCHOL | 173,3 | 129,23 | 270,75 | 0,93 | 53,74 | 34,1% | 75,4% |
| KONTR | 44,08 | 37,76 | 97,25 | 6,89 | 10,43 | 16,7% | 140,8% |
| KOZAL | 20,96 | 18,52 | 29,6 | 2,7 | 20,26 | 13,2% | 46,7% |
| KRDMD | 24,92 | 21,02 | 33,88 | 0,63 | 13,98 | 18,6% | 42,6% |