Enflasyonla mücadele anlamında gümüş tepsi içinde bir fırsat doğdu. Ham petrol fiyatları çok kısa zamanda ve pek görülmedik hızda geriledi. Petrolün varili 80 dolarlardan 65 dolarlara iniverdi.

Bu tam anlamıyla gollük pas demek! Kale boş ve topu yuvarlayıp golü atacaksın!

O gol atılacak; bu hafta içinde muhtemelen salı ya da çarşamba günü motorin fiyatlarında 2 lira ile 2,5 lira arasında bir indirim söz konusu olacak. Bu yaklaşık yüzde 5 indirim demek.

Benzinde ise şimdilik bir indirim söz konusu değil gibi. Çünkü geçen hafta benzine zaten 1 lira 25 kuruş zam yapılması gerekiyordu ancak bu zam son anda iptal edilmişti. Dolayısıyla o zam yapılsa benzine de indirim gelecekti.

Şimdilik durum böyle. Bu hafta içinde ham petrol fiyatlarında yukarı yönlü bir tepki sıçraması olmazsa motorinde indirim yapılacak, belli ki biraz gecikmeli de olsa benzin indirimi de onu izleyecek.

Peki bu indirimlerin nisan ayı enflasyonunu aşağı çekecek yönde etkisi olacak mı? Bu soruya evet diyebilmek zor.

Enflasyonun ay ortalamasındaki fiyatlara göre hesaplandığını bir kez daha hatırlatmam gerekiyor.

Geçen ayın ortalama fiyatı da, ay sonundaki fiyattan epeyce düşük oluşmuştu.

Şimdi bu hafta beklenen indirimle motorinde oluşacak fiyat, mart sonunki fiyatın epeyce altına inecek ama nisan ortalamasında beklenen fiyat mart ortalamasına göre ancak yüzde 1 kadar gerileyecek.

Benzinde önümüzdeki günlerde nasıl bir fiyat oluşacağını tahmin etmek pek kolay değilse de bu üründe de bir indirim beklemek gerek. Ancak benzinde öyle görünüyor ki nisan ayı ortalama fiyatı olağandışı bir indirim yaşanmazsa mart ayı ortalamasının yine de ya üstünde kalacak ya da son iki ayın ortalama fiyatı hemen hemen aynı düzeyde oluşacak.

Dolayısıyla akaryakıt fiyatlarından nisan enflasyonuna aşağı yönde öyle çok büyük bir etki gelmeyecek. Üstelik ham petroldeki bu rekor düşüşe rağmen...

Birebir yansımaz

Zaten ham petrol fiyatlarında yaşanacak ister artış, ister azalış yönlü hareketlerin yurt içinde akaryakıt fiyatlarına birebir yansıması beklenmez.

Beklenmez; çünkü akaryakıt fiyatları yalnızca ham petrol fiyatlarından oluşmuyor ki...

Çok yakından gözetilmesi gereken bir veri kuşkusuz döviz kuru.

Ayrıca akaryakıt fiyatları üstündeki vergi, verginin vergisi; daha beteri maktu vergi var. Maliye’nin dediği şu:

"Litrede şu kadar lira vergi alırım, ham petrol fiyatı ne olursa olsun.”

Dolayısıyla ham petrol fiyatı örneğin yüzde 10 düşmüşse akaryakıt fiyatlarında da aynı oranda düşüş söz konusu olamaz. Mevcut fiyat yapısı değiştirilir, vergi yükü azaltılır, o zaman durum değişir. O yönde de bir beklenti, bir umut olmadığına göre...

Elektrik zammının etkisi

Girişte dedim ya, gümüş tepsi içinde zarif bir hediye, bir olanak sunuldu. Bunu kullanmak varken, bunun etkisiyle enflasyonla mücadeleye hız vermek varken ne yapıldı; adeta “Madem akaryakıt fiyatları yönüyle rahatlıyoruz, fırsat bu fırsattır” denilerek elektriğe yüklü bir zam kararı alındı.

Elektrik fiyatlarına gelen zammı biliyorsunuz. Konutlarda yüzde 25 artış söz konusu.

Elektriğin TÜFE’deki ağırlığı 1,79 düzeyinde. Buna göre konutlardaki elektriğin nisan ayı TÜFE artışına etkisi doğrudan 0,45 puan.

Yani nisan ayında elektrik dışındaki mal ve hizmetlerin hiçbirinin fiyatı değişmese bile nisan ayı enflasyonu yüzde 0,45 olacak. Nasıl büyük bir başarı değil mi? Tek bir kalemle yüzde 0,45 enflasyon yaratmak!

Tabii ki elektriğin toplam etkisi yüzde 0,45 olmayacak, keşke bu düzeyde kalsa. Kamu ve özel hizmetler sektörü abonelerinde yüzde 15, sanayide yüzde 10, tarımda yüzde 12,4’lük zam söz konusu.

Konutlarda kullanılan elektrik TÜFE’yi tek başına 0,45 puan yukarı çekecek çekmeye de, hizmetler sektörüne, sanayiye ve tarıma gelen zam yükü tüketiciye yansıtılmayacak mı; mal ve hizmet fiyatları bundan etkilenmeyecek mi? Dolayısıyla elektrik zammının nisan ayına etkisi 1 puana doğru yol alırsa hiç şaşırmamak gerek.

Petrolün etkisi işte böyle sıfırlanır

Ham petrol ucuzladı ve bu sayede akaryakıt fiyatları gerileyecek, bu da nisan enflasyonunu aşağı çeken, en azından hızlı artışı yavaşlatan bir etki yapacak diye umulurken elektrik zammı kararı... Bu arada doğalgazda konutlar için bir zam söz konusu değil. Doğalgaz fiyatlarında yapılan artışın özellikle üretimde yoğun bir şekilde doğalgaz kullanmak durumunda olan cam sektörünü etkileyeceği belirtiliyor.

Cam eşya alacaklara, evinin camlarını değiştireceklere duyurulur...

Döviz kurunda durum ne?

Her ne kadar ham petrol fiyatlarındaki düşüşün akaryakıt fiyatlarını olumlu etkileyeceği varsayılıyorsa da döviz kurunda pek dikkat çekmeyen küçük küçük artışlar yaşanıyor.

Ay ortalaması bazında martta yüzde 4,3 artan bir dolar ve bir eurodan oluşan sepet kur, nisanın ilk beş gününde tam yüzde 2,9 artış gösterdi. Bu oran giderek büyüyecek ve belki de mart ayındaki oranın bile üstüne çıkacak.

Dolayısıyla tüm mal ve hizmet fiyatları bu artıştan hem doğrudan etkilenecek, hem de “bahane” etkisi gündeme gelecek ve bu tepe tepe kullanılacak.

TÜFE nisanda ne olur?

Nisan ayı artışıyla ilgili bir tahmin yapmak için henüz erken.

Ama erken olduğunu vurguladığım, oran vermek. Oran için biraz daha beklemek, en azından ayın ortasını bulmak gerek.

Ancak şu aşamada bile söylenebilecek bir gerçek var.

Nisan ayı artışı mart ayı artışının altında olmaz...

•    Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve borsagundem.com.tr’nin editoryal politikasını yansıtmayabilir.

Kaynak: ekonomim.com