Son yıllarda Afrika'ya yönelik açılımla birlikte kıtayla ticaret hacmi daha da yükselirken, Kuzey Afrika ülkelerine gerçekleştirilen ihracat performansı da dikkati çekiyor.
Bölgede özellikle demir-çelik alanında yapılan yatırımlar Türkiye ile Kuzey Afrika ülkeleri arasındaki ticaret hacmine katkıda bulunurken, Türk şirketlerinin ürünlerine talebin artmasında da önemli rol oynuyor.
AA muhabirinin Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin ihracatı ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,8 artarak 21,2 milyar dolara ulaştı.
Türkiye, Afrika ülkelerine ocak ayında 1,5 milyar dolarlık ihracata imza attı. Bu tutarın 1 milyar doları Kuzey Afrika'ya yapılırken, bu oran da bölgeye ihracatın yüzde 67'sini oluşturmuş oldu.
Ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre Türkiye'nin ihracatı Afrika ülkelerine yüzde 7,1, Kuzey Afrika ülkelerine ise yüzde 12,7 artış kaydetti.
Bölgeye ihracatta Mısır öne çıktı
Kuzey Afrika ülkeleri arasında en fazla ihracat 256,3 milyon dolarla Mısır'a gerçekleşti.
Türkiye ve Mısır arasındaki ilişkilerde normalleşme adımları, ülkeye ihracatta meyvelerini vermeye devam ediyor.
Mısır'ı 253,2 milyon dolarla Fas, 225,3 milyon dolarla Libya, 186,5 milyon dolarla Cezayir, 85,4 milyon dolarla Tunus ve 28 milyon dolarla Sudan izledi.
Bölgede değer bazında ihracat artışında ise Libya öne çıktı.
Türkiye'nin Libya'ya ihracatı ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre 61,7 milyon dolar arttı. İhracat artışında Libya'yı 22 milyon dolarla Sudan, 19,9 milyon dolarla Mısır, 18,2 milyon dolarla Tunus, 10,4 milyon dolarla Fas takip etti.
Bölgede ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre dış satımın gerilediği tek ülke Cezayir oldu. Türkiye'nin bu ülkeye ihracatı 15,8 milyon dolar azalış kaydetti.
Kuzey Afrika'ya en fazla ihracatı kimya sektörü gerçekleştirdi
Sektörel olarak bakıldığında Kuzey Afrika ülkelerine en fazla ihracatı 178,7 milyon dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri gerçekleştirdi.
Bölgeye bu sektörün ardından çelik sektöründe 129,2 milyon, hububat bakliyat yağlı tohumlar ve mamullerinde 108,6 milyon, tekstil ve hammaddelerinde 104,8 milyon, otomotiv endüstrisinde 72,4 milyon dolarlık dış satım yapıldı.
Kuzey Afrika ülkelerinin en az talep gösterdiği sektörler ise 2,6 milyon dolarla tütün, 1,5 milyon dolarla yaş meyve ve sebze, 952 bin dolarla süs bitkileri ve mamulleri, 764 bin dolarla zeytin ve zeytinyağı, 44 bin dolarla gemi yat ve hizmetleri oldu.
"Afrika küçük ve orta ölçekli şirketler için fırsat sunuyor"
World Cooperation Industries (WCI) Forum Başkanı ve Afrika Ticaret Merkezleri Kurucusu Utku Bengisu, dünyadaki ticaret döngüsünün bozulmasının, lojistik maliyetlerin artmasının Afrika kıtasında ticareti de etkilediğini ancak buna rağmen Türkiye'nin Kuzey Afrika ülkelerine ihracatını artırdığını söyledi.
Bengisu, yapılan ihracatı önemli bulduğunu söyledi. Buralara yapılan dış satımda ihracatın kodlarının da altına inilmesi gerektiğini belirten Bengisu, "Mesela Mısır'a, Fas'a yaptığımız ihracatın yatırım malları makine aksamları ihracatı biraz fazlaysa önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde Türkiye'den oralara yatırım kayıyor anlamına gelebilir." dedi.
Bengisu, Afrika'nın küçük ve orta ölçekli şirketler için fırsat sunduğunu kaydetti.
Kuzey Afrika ülkelerinin biraz daha gelişmiş olduğu için buralara daha kolay ihracat yapıldığını aktaran Bengisu, "Bizim bugün Mersin limanından Libya'ya bir ürünü göndermemiz 4 günümüzü alabilirken, Çin'in Guangzhou'dan Libya'ya aynı konteyneri göndermesi belki 2 ayını alıyor. Dolayısıyla biz maça çok önde ve maliyetler açısından da çok iyi şekilde başlıyoruz fakat bunu yeterli derecede değerlendirmediğimizi düşünüyorum." diye konuştu.
Çin'in o bölgelere ihracatının dışında yatırımını da artırdığına işaret eden Bengisu, "Biz 'Büyük Türkiye' idealini gerçekleştireceksek bu sadece ürettiğimiz ürünü yurt dışına satmakla değil, üst akıl uygulayarak bazı ürünlerde daha uygun maliyetlerde üretim yapabileceğimiz bölgelerde fabrika açmamız gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Bengisu, "Türkiye sayesinde ayakta duran, iç savaştan ve bölünmeden kurtulan Libya'da niye büyük organize sanayi bölgesi kurmuyoruz? Türkiye neden Libya'nın bütün elektriğini, ön inşaat malzemesini, tarım malzemesini üretmesin? Sudan'a baktığımızda Sudan'ın dış ticaret endeksine göre ülkenin yüzde 30'u Türkiye tarafından karşılanıyor. İç savaş orada bitme noktasına geliyor." yorumunu yaptı.
Yakın zamanda Sudan'ın yatırım bakanıyla görüştüklerini söyleyen Bengisu, ülkenin imarı, inşası, sanayisinin yapılandırılması dahil bütün kollarda Türkiye'yle işbirliği yapmak istediğini kaydetti.
Dönüştürülebilir ihracata dikkati çeken Bengisu, Türk yatırımcıların o bölgeye gönderilerek orada kolay üretilebilecek ürünleri Afrika kıtasında üreterek bir döngü kurulabileceğini dile getirdi.
Bengisu, "500 milyar dolar, 1 trilyon dolar gibi Türkiye'yi ihracatta dünyanın ilk 10 ülkesine sokabilecek rakamlara ulaşmak için bu dönüştürülebilir ihracat modelini getirmemiz lazım. Kuzey Afrika, bunun için iyi bir örnektir. Oraya yaptığımız ihracat eğer makine ve ekipmanları sektöründeyse oraya bazı yatırımcıları gönderdiğimiz zaman bu dönüşüm size kar transferi olarak geri gelir. Türkiye'de de savunma sanayisiyle, insansız hava aracıyla dünyayla rekabet edilebilecek diğer projelerin finansmanıyla uğraşılır." değerlendirmesinde bulundu.
Afrika'nın doğru değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Bengisu, Afrika kıtasında bölgelere göre ayrı ayrı stratejik hamleler yapılması gerektiğini vurguladı.
Bengisu, bununla ilgili stratejik yol haritasına ihtiyaç olduğunun altını çizdi.
TİM verilerine göre, 2025'in ocak döneminde Kuzey Afrika'da en fazla ihracat gerçekleştirilen ülkeler şöyle:
| 1 OCAK - 31 OCAK | |||
| ÜLKE | 2024 (BİN DOLAR) | 2025 (BİN DOLAR) | DEĞİŞİM (YÜZDE) |
| MISIR | 236.379,11 | 256.258,42 | %8,4 |
| FAS | 242.761,25 | 253.193,31 | %4,3 |
| LİBYA | 163.589,50 | 225.294,67 | %37,7 |
| CEZAYİR | 202.313,66 | 186.531,94 | -%7,8 |
| TUNUS | 67.272,78 | 85.426,18 | %27,0 |
| SUDAN | 6.012,70 | 28.003,55 | %365,7 |
| TOPLAM | 918.328,9986 | 1.034.708,062 | %12,67291607 |