ABD borsalarının çeşitli rekorlara imza attığı 2024 yılında teknoloji devleri bir kez daha öne çıktı. Yapay zekânın sektörü yeni zirvelere taşıdığı 2023 sonrası teknolojiye yönelik ilgi devam etti.
Özellikle piyasanın önde gelen teknoloji şirketlerinden Microsoft (MSFT), Nvidia (NVDA) ve Apple (AAPL) arasında amansız bir rekabet gerçekleşti desek az kalır. Microsoft, ilk iki çeyrekte güçlü sonuçlarıyla piyasa değeri bakımından en değerli ABD şirketi konumundayken, tahtını güçlü yapay zekâ talebinden faydalanmaya devam eden Nvidia’ya kaptırdı. Ancak Çin yaptırımları ve üretim gecikmeleri gibi endişelerle bir süre zemin kaybeden Nvidia, bu süreçte iPhone talebi ve Apple Intelligence yapay zekâ gelişmeleriyle yatırımcıların kalbini kazanan Apple tarafından geride bırakıldı. Apple, 27 Aralık itibariyle 3,95 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip ve liderliğini koruyor.
2023’ün başlarında Stellantis Otomotiv’in tamamını 400 milyon avro karşılığında devralmak için anlaşan Tofaş’ın (TOASO) söz konusu devir işlemi 2024 yılında çıkmaza girdi. Yatırımcılar açısından bir “muamma” haline gelen devir işlemi Rekabet Kurumu’na takıldı. Rekabet Kurumu, Tofaş’ın verdiği taahhütleri yeterli görmedi ve bu gerekçe ile anlaşmaya onay vermedi. Tofaş bu kararın bir “ara karar” niteliğinde olduğunu ve kuruma ek açıklamalarda bulunacağını açıkladı. Daha sonra Rekabet Kurumu, söz konusu devir anlaşmasının yeniden gözden geçirileceğini açıkladı. Bahse konu anlaşma; Tofaş’ın Stellantis markalı Peugeot, Citroen, Opel ve DS Automobiles araçların ve yedek parçalarının ithalat ve satış hakkını elde etmesini kapsıyor.
- Yarı iletken sektörü bu yıl da popülerliğini korudu ancak bazı gelişmeler yatırımcıları endişelendirmeye devam etti. Hâlihazırda çip devi Nvidia’nın yüksek değerlemesi gibi uyarılara sahne olan sektör, bu kez ABD ve Çin’in karşılıklı yaptırımlarıyla dalgalandı. ABD, Çin’in savunma alanı için çip üreten yaklaşık 140 şirkete yaptırım açıklarken, Çin de boş durmadı ve çip üretiminde kullanılan bazı değerli madenlerin ABD’ye ihracatını yasakladı. Ayrıca ABD çip üretimini ülkede tutmak ve liderliğini korumak için çeşitli şirketlere hibeler dağıttı. Aralarında TSMC (TSM), Micron (MU), Texas Instruments (TXN) ve GlobalFoundries (GFS) gibi şirketler, Biden yönetiminin CHIPS yasası kapsamında milyarlarca dolar destek aldı.
- Havacılık sektörünün demirbaş hissesi Pegasus’un (PGSUS) filosunu güçlendirmek adına attığı adım 2024’ün dikkat çeken haberlerinden biri oldu. Pegasus, Boeing (BA) ile yaptığı sipariş anlaşmasında tam 200 adet Boeing 737-10 uçak siparişi verdi ve bu şirket tarihinin en büyük siparişi olarak kayıtlara geçti. Anlaşmanın detaylarına göre ilk 100 uçak kesin siparişe olurken, diğer 100 uçak ise opsiyona tâbi. Söz konusu uçak siparişinin parasal boyutu ise güncel liste satış fiyatları üzerinden 36 milyar dolar seviyesinde. Söz konusu siparişlerin teslimatlarının 2028’den itibaren başlayacağı bildirildi.
- Bu yıl elektrikli araçlardaki ivme hız kaybetmeden devam etti. Tesla (TSLA) ve BYD (BYDDY) gibi sektör devleri arasındaki rekabet karşısında Ford (F), General Motors (GM), Volkswagen (VWAGY) gibi geleneksel otomobil devleri zor günler yaşarken, sektöre yeni isimler de dahil oldu. Çinli akıllı telefon üreticisi Xiaomy (XIACY), mart ayında tanıttığı aracıyla resmen elektrikli araç sektörüne giriş yaptı. SU7 isimli aracın teslimatlarına nisan ayında başlayan şirket, kasım ayında toplam 39.790 araç teslim ettiğini bildirdi. ABD’de ise Tesla’dan bir otonom araç hamlesi geldi. Şirket, Cybercab isimli futuristik görünümlü otonom aracını tanıttı. Türkiye’de de Reeder’ın (REEDR) elektrikli aracı reEV Max’ın sipariş tarihleri belli oldu. Şirket 2024’te yaptığı açıklamada, ön sipariş sürecinin 2025 yılının ilk çeyreğinde başlatılmasının hedeflendiğini aktardı.
- Emlak Konut GYO (EKGYO) ise 2024’te dikkat çeken bir haber yayımladı. Şirket, Suudi Arabistan Yatırım Bakanlığı (MISA) ve Suudi Arabistan Belediye ve Konut Bakanlığı bünyesinde kurulan Ulusal Konut Şirketi (NHC) ile Riyad’da bir İyi Niyet Anlaşması (MoU) imzaladığını açıkladı. Bu anlaşma, şirketin Suudi Arabistan’ın Vision 2030 hedefleri doğrultusunda büyük ölçekli projelerinde liderlik üstlenmesini içeriyordu. Ek olarak şirket bu kapsamda; ilerleyen dönemlerde Suudi Arabistan’da bir iştirak şirketi kurmayı da planladığını belirtti.
- CrowdStrike (CRWD) ve Microsoft sistemlerindeki aksamalar, bu yılın en akılda kalan olaylarından biriydi. ABD siber güvenlik şirketi CrowdStrike, dünya genelinde havalimanlarından hastanelere birçok iş birimini etkileyen büyük bir arıza yaşandığını açıkladı. Söz konusu arıza, birçoğu yazılım şirketi Microsoft’un sistemlerinde olmak üzere bildirilen teknik şikayetlerin ardından geldi. Microsoft’a ait bilgisayarların ekran hatası vermesinin ardından birçok şirket faaliyetlerini askıya almak zorunda kaldı. Dünya genelinde birçok havalimanı uçuşlarını durdurmak zorunda kalırken, haber kanalları gibi medya şirketleri de olumsuz etkilendi. Arıza kısa süre içinde çözüldü çözülmesine ancak bu gelişme, CrowdStrike’ın adını altın harflerle olmasa da tarihe yazdı.
- İhlas Holding (IHLAS) 2024’ün kasım ayında Kazakistan’da enerji çıkartması yaptı. Kırgızistan yönetimi ile kasım ayı içerisinde bir dizi enerji anlaşmasına imza atan şirketin yaptığı anlaşmalar arasında; Kırgızistan’da enerji sektöründe faaliyet gösteren Orta Asya Investment Holding’in 30% hissesinin nominal bedelden devralması yer aldı. Şirket devir işlemi sonrasında 10 milyon dolara kadar yatırım planı duyurdu. Ayrıca devir alınan Orta Asya Investment üzerinden, Bişkek Belediye Başkanlığı ile enerji sektörüne yönelik 300 milyon dolarlık bir yatırım anlaşması imzaladı. Bu anlaşma; 250 MW’ın üzerinde kapasiteye sahip doğalgaz kombine çevrim enerji santralinin inşası ve 15 yıl süreyle işletilmesini kapsıyordu. Şirket diğer yandan Kazarman bölgesinde yapılacak yaklaşık 7 milyar dolarlık proje büyüklüğüne sahip 1200 MW kapasiteli hidroelektrik santrali için de anlaşma yaptığını açıkladı.
- Borsanın demirbaş şirketlerinden olan Tüpraş (TUPRS) ise önümüzdeki 5 yıl için önemli bir haberi 2024’te duyurdu. Şirket, İstanbul Havalimanı’na yakıt tedariği içeren ihaleyi kazandığını belirtti. Buna göre Tüpraş, İstanbul Havalimanı’na 5 yıl süreyle yıllık 1,8 milyon ton jet yakıtı satışına hak kazandı. Satışın 1 Ocak 2025’ten itibaren başlayacağı bildirildi.
- Yılın sonuna yaklaştığımız kasım ayında gerçekleşen ABD seçimleri, piyasaların son rallisinin arkasındaki en büyük neden oldu. ABD Başkanı Joe Biden’ın zayıf münazara performansının ardından seçimlerden çekilmesi karşısında hâlihazırda bir üstünlük kazanan Donald Trump, yeni rakibi Kamala Harris’in karşısında hafif bocalasa da galip gelmeyi başardı. Ayrıca yeni başkan, yılın en ikonik olaylarından biri olarak bir seçim kampanyası sırasında kulağından vuruldu. Hem ABD hem de Türkiye piyasaları ise risk iştahındaki artışla Trump’ın zaferine olumlu bir tepki verdi.
- Vestel (VESTL) de 2024’te önemli bir başka gelişmenin yaşandığı şirket olarak öne çıktı. Vestel, Çin merkezli TV işletim sistemi ve yayın platformu VIDAA’yı bünyesinde bulunduran VIDAA International Holdings BV’de 4,64% oranında pay satın almak üzere bir iyi niyet mektubu imzaladı. Yaklaşık 8% küresel pazar payı ile dünyanın en büyük ikinci akıllı TV platformu olan VIDAA’ya yönelik bu adımla Vestel, TV sektöründe tüketici tercihlerinin en önemli kriteri haline gelen platform dünyasında rekabet gücünü arttırmayı ve TV ekosisteminin oyun kurucuları arasına girmeyi amaçlıyor.
Borsalarda 2024
ABD borsaları bu yıl oldukça hareketli günler geçirdi. Yıla güçlü bir başlangıç yaptıktan sonra ağustos ayında carry trade işlemlerinin tüm dünyayı sarmasından nasibini aldı ve borsalar tek günde büyük düşüşler kaydetti. Ancak Japon borsalarındaki çöküşten toparlanan ABD piyasaları, eylül ayında Fed’den gelen faiz indirimi ve güvercin açıklamalarla yeni rekorlara imza attı. Fed sonbahar genelinde güvercin eğilimini korusa da gelecek yıl için daha az faiz indirimi öngördüğü aralık toplantısının ardından borsalar bir kez daha bocaladı.
Bu yılın en popüler isimlerinden biri olan Palantir (PLTR), 350%’nin üzerinde bir performansla 2024 yılında dört kattan fazla değer kazandı. Bu artışın büyük bir kısmı, tahmin edeceğiniz üzere yapya zekâdan kaynaklandı. Şirketin yazılımı, karar verme yetkisine sahip olanlara mümkün olan en bilinçli seçimi yapmaları için ihtiyaç duydukları tüm bilgileri sağlayan yazılım ilk başlarda yalnızca hükümet tarafından kullanılıyordu. Ancak şirket, yazılımın ticari erişimini genişleterek adeta bir talep patlaması yaşadı.
Bir diğer S&P 500 hissesi Vistra Corp (VST) da güçlü bir yıl geçirdi. Vistra hisseleri, artan yatırımcı iyimserliğinin etkisiyle bu yıl 280% yükseldi. Vistra, Teksas’taki en büyük yenilenebilir enerji sağlayıcılarından biridir. Portföyünde doğal gaz ve nükleer enerjiden rüzgar ve güneş enerjisine ve batarya depolamaya kadar geniş bir kaynak yelpazesi bulunuyor. Özellikle Teksas’taki veri merkezlerinin genişlemesiyle teşvik edilen yenilenebilir enerji talebi, Vistra için önemli bir büyüme fırsatını temsil ediyor.
BIST
2024’ün Borsa İstanbul için zor geçtiğini söyleyebiliriz. Yılın genelinde yüksek seyreden faizler, global arenada yaşanan jeopolitik gerilimler, likidite sıkışıklığı ve yabancı çıkışları BIST üzerinde baskı yaratan unsurlar olarak öne çıktı.
TCMB’nin faiz indirimi fiyatlaması ile banka hisseleri ve Suriye’de Esad rejiminin sona ermesiyle çimento ve inşaat sektörü öncülüğünde yılın son aylarında toparlanma eğilimine giren BIST 100 endeksi 2024’ü 31%’lik bir artışla tamamlama yolunda.
Piyasanın en’leri
2024’e veda ederken yatırımcısının yüzüne en çok gülen BIST 100 hisselerinin ilk 2’i ise şu şekilde:
Tav Havalimanları, 2024’te açıkladığı güçlü bilançoları ve geleceğe dönük güçlü beklentileri ile 2024’te öne çıktı. Şirket 2024’ü 1,5 milyar avro ciro ve 100-110 milyon yolcu sayısı ile kapatmayı öngörüyor. Hisse, 2024’te 165,73%’lük bir getiri kaydetti.
2024 yılında ortodoks politikalara geçişle birlikte banka hisselerine güven arttı. Garanti BBVA ise bu dönemde ise sektörden ayrışan güçlü bilançosu ve 2024 yılı için rakiplerine oranla daha yüksek net faiz marjı hedefi vermesiyle beraber 132,75% yükseliş kaydetti.
Kripto
Geriye dönüp baktığımızda 2024’ün ilk ayında gelen Bitcoin ETF onayı, kripto para birimlerinin iyi bir yıl geçireceğine dair ilk işaretti. Kripto piyasaları yoğun bir yıl geçirdi. Kurumsal düzenleyicilerden gelen ve piyasalar tarafından neşeyle kutlanan bu gelişmeyle yükselen Bitcoin, geçmişte boğa piyasasının bir işareti olarak görülen yarılanmanın ardından temmuz ayında gelen Ethereum ETF gelişmesinden de olumlu etkilendi. Kasım ayında gerçekleşen ABD seçimleri ise pastanın kreması oldu ve kripto destekçisi Donald Trump’ın seçim kampanyası sırasında sunduğu iddialı vaatlerin gerçekleşeceği beklentileriyle Bitcoin 100 bin dolarlık psikolojik sınırın üzerine yükseldi.
Kripto para birimleri için de oldukça hareketli geçen bir yıl oldu. Ocak ayında ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarihi bir adım atarak ABD’de spot Bitcoin borsa yatırım fonlarının piyasaya sürülmesini onayladı. Böylece, doğrudan yatırım yapmadan Bitcoin’de pozisyon almak mümkün oldu ve kurumsal yatırımcıların kripto para benimsemesinin önü açıldı. Ayrıca sektör, nisan ayında gerçekleşen ve her bir işlem gerçekleştirmek için madencilerin aldığı ödülü yarıya indiren Bitcoin yarılanmasına da sahne oldu. Dahası, Bitcoin ETF’lerinin ardından temmuz ayında Ethereum ETF’leri de onay alarak sektörün daha da iyimserleşmesini sağladı. Kripto para birimlerine son destek ise seçim kampanyası boyunca oldukça iddialı vaatlerde bulunan ve sektörün sempatisini kazanan Donald Trump’ın seçim zaferi oldu. Son olarak SEC’nin kripto eleştirmeni olarak bilinen Gary Gensler’ın Trump’ın göreve başlayacağı 20 Ocak’ta istifa edeceği haberleri de sektör genelinde iyimserliği artırdı.
Piyasanın en’leri
Bu yıl 1.000%’in üzerinde değer kazanarak popüler memecoin’leri geride bırakan dogwifhat iyi bir yıl geçirdi. Sene başından bu yana yükselen ve Coinbase ile Robinhood gibi borsalardan gelen listeleme haberleriyle desteklenen memecoin, güçlü balina faaliyetleriyle yükselişine devam edeceği umutlarıyla yatırımcılar arasında popüler bir isim olmaya devam ediyor.
Jasmy Coin fiyatı bu yıl muhteşem bir yükseliş yaşadı ve kripto boğa koşusu hız kazandıkça 550%’nin üzerinde yükseldi. Dahası, çoğu kripto analisti, genellikle Japonya’nın Bitcoin’i olarak adlandırılan Jasmy konusunda iyimser. Hatta bir analist, Jasmy’nin My Number Card’ı ülkeye entegre etmek için Apple ile birlikte çalıştığını belirtti ve bu potansiyel gelişmenin büyük bir katalizör olabileceğini söyledi.
Fon
2024’te fon piyasalarına bakıldığında ise para piyasası fonlarının yıldızının parladığı bir yıl olduğu söylenebilir. Yurt içinde sıkı parasal duruş ve faiz oranlarının yüksekliği ile riskli varlıklara yönelik olan iştahın azalması yatırımcıları para piyasası fonlarına yöneltti. Yılbaşında 245,1 milyar TL portföy büyüklüğüne sahip olan para piyasası fonlarının portföy büyüklüğü 1,52 trilyon TL’yi aşmış durumda. Bu para piyasası fonlarının portföy büyüklüğünde 522% artış anlamına geliyor.
Piyasanın en’leri:
Fon piyasasında her ne kadar 2024’te para piyasası fonları öne çıkmış olsa da getiri olarak bakıldığında listenin başında Pardus Portföy Birinci Hisse Senedi Fonu (BIH) 168,69%’luk getirisi ile yer alıyor. BIH fonunu ise 78,62%’lik yükselişle Garanti Portföy Blockchain Teknolojileri Değişken Fon (GBV) takip ediyor.
Para piyasası fonlarının listede getiri anlamında öne çıkmaması bu fonların daha az volatil olan varlıklara yatırım yapmasından kaynaklanıyor. Risk değeri de diğer fon kategorilerine göre düşük olan bu fonların yükselişi, risk değeri yüksek olan fon kategorilerine göre sınırlı kalabiliyor.
2025’te neler bekleniyor
2025’e adım adım yaklaşırken ABD’li yatırımcılar, yeni başkan Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönmesiyle birlikte piyasalarda dalgalanacak ve ABD ekonomisinin daha iyi performans göstermeye devam edip edemeyeceğine odaklanacak olan gümrük vergileri ve deregülasyondan vergi politikasına kadar bir dizi değişikliğe hazırlanıyor.
Washington’daki nöbet değişimi yeni yılda hisse senetleri, tahviller ve para birimlerinin seyri üzerinde büyük etkilere sahip olacak ve yatırımcıların portföylerini yeniden düzenlemesini gerektirebilecek.
Tahminler, hisse senetleri için bir başka canlı yıl, doların önümüzdeki aylarda son zamanlardaki gücünü koruyacağı ve Hazine getirilerinin yükseleceği yönünde.
2025’te yatırımcılar için en önemli konu da Fed’in faizleri ne kadar hızlı ya da derin bir şekilde düşürebileceği olacak. Fed, aralık ayında faiz oranlarını düşürerek agresif faiz artışları döneminin ardından indirimlere devam etti ancak daha fazla indirim hızını yavaşlatacağını belirtti.
Enflasyonun yükselme beklentisi, diğer merkez bankaları indirimlere devam etse bile Fed’in faiz indirimlerine devam etmesini engelleyerek doları daha da yükseltebilir.
Güçlü bir dolar, ABD’li çok uluslu şirketlerin görünümünü olumsuz etkileyebileceği gibi, diğer merkez bankalarının para birimlerini daha ucuz hale getirerek enflasyonla mücadele çabalarını da zorlaştırabilir.
Stratejistler, 2024 yılında Bitcoin ve kripto ile ilgili hisse senetlerini saran spekülatif ateşin yeni yılda azalma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi.
Interactive Brokers’ın baş stratejisti Steve Sosnick, “2024, son haftalarda kendi kendini gerçekleştiren bir çılgınlığa dönüşen spekülasyon için bir afiş yılıydı.” dedi.
Öte yandan yatırımcılar, Fed’in aralık toplantısından sonra piyasa istikrarının ne kadar hızlı bir şekilde kargaşaya dönüşebileceğini gördü.
Küresel finans piyasaları genel olarak sakin işlem koşullarını yeni yıla taşıyabilir ancak analistler bir volatilite şokunun geciktiği konusunda uyarıyor.
BofA Global Research analistleri, Trump’ın ilk döneminin başlangıcı olan 2017’deki rekor düşük borsa volatilite seviyelerinin tekrarlanmasını beklemediklerini söyledi.
Gümrük vergileri ve merkez bankası eylemlerinin ikiz güçleri ortaya çıktıkça döviz piyasaları önümüzdeki yıl daha yüksek volatiliteye maruz kalabilir.
TCMB Gevşemeye Devam Edecek Mi?
2024, Türkiye’de ortodoks politikalara geçiş anlamında kritik bir yıl oldu. Yılın başında 8,5%’da bulunan faiz oranı sıkı para politikası adımları ile 50% seviyesine yükseldi. Söz konusu adımlar hem yerli hem de yabancı kurumlar tarafından olumlu karşılandı. Öyle ki Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşları 2024’te Türkiye’nin kredi notunu yükseltti.
Yılın son günleri geldiğinde ise TCMB faize ilişkin son toplantısında beklentilerin üzerinde bir faiz indirimine gitti. Piyasanın 150 baz indirim beklediği toplantıdan 250 baz puanlık bir faiz indirim kararı çıktı ve faiz oranı 47,50%’ye geriledi.
Merkez Bankası söz konusu faiz kararına ilişkin yayımladığı karar metninde, enflasyonun kasım ayında yataya yakın seyrettiğini, aralık enflasyonu için ise öncü göstergelerin, enflasyonda düşüşe işaret ettiğine vurgu yaptı. Ek olarak TCMB, son çeyreğe ilişkin göstergelerin yurt içi talebin yavaşlamayı sürdürerek enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelerde bulunduğunu belirtti.
Karar metninde, politika faizi için; “öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlenecek.” mesajı ise yinelendi.
TCMB’nin gevşeme döngüsüne 250 baz puanla başlaması ve metinde “güvercin” sinyaller vermesi, özellikle bankacılık sektörü öncülüğünde BIST 100 endeksine ilerleyen dönemlerde olumlu yansıyacağı söylenebilir.
Her ne kadar geçtiğimiz günlerde karar önceden fiyatlanmış olsa da, ilerleyen dönemlerde gevşeme döngüsünün devamı halinde borsada yeni yükselişler görülebilir.
Ancak metinde TCMB’nin güvercin sinyallerinin yanı sıra ihtiyatlı duruşunu da koruduğunu söylemek lazım. TCMB’nin parasal gevşeme adımlarında ise önümüzdeki dönemlerde açıklanacak enflasyon oranları belirleyici olacak. İlk enflasyon verisi 3 Ocak 2025’te gelecek ve 2024’ün resmi enflasyonu belli olmuş olacak.
Hâlihazırda asgari ücretin 30% artırılması ve 2025 için başka bir zam miktarı olmayacağının belirtilmesi gevşeme döngüsü açısından belirleyici olmuştu.
